ماه مبارک رمضان آغاز شده است. بسیاری از افراد با انجام اعمال خاص این ماه، چون پرهیز از خوردن و آشامیدن به یکی از واجبات دینی خود عمل می کنند، اما برخی نیز می خواهند از چنین فرصتی برای کاهش وزن و لاغر شدن بهره ببرند و با کم خوری غیرمنطقی طی این مدت درصدد رسیدن به وزن مطلوب خود هستند.

در حالی که به گفته دکتر محمد هاشمی، دبیر انجمن پیشگیری و درمان چاقی ایران، چنین افرادی نه تنها وزنشان بدرستی کاهش نمی یابد، بلکه وزن کاهش یافته آنها طی چنین فرآیندی پایدار نبوده و باز می گردد. از سوی دیگر، این افراد با چنین عملکردی از اصل اساسی روزه داری و تعبد که حفظ سلامت است نیز فاصله می گیرند. این متخصص تغذیه می گوید: بسنده کردن به میزان کالری مواد غذایی و نادیده گرفتن محتوای آنها گرچه ممکن است در کوتاه مدت پاسخگوی نیاز سلیقه ای افراد بوده و تغییر وزن مناسبی برای آنها داشته باشد، اما در درازمدت بدن آنان را با کمبود تغذیه ای، افت سطح ایمنی و در نهایت بیماری مواجه می کند. به همین دلیل افراد در همه حالات باید از هرم غذایی که الگویی مبتنی بر نیازهای تغذیه ای بدن انسان است برای تعیین نوع مواد خوراکی روزانه پیروی کنند. این اصل در همه شرایط پابرجاست و در ایام روزه داری نیز صدق می کند. به این معنا که باید مواد مورد نیاز بدن در فاصله بین افطار تا سحر با توجه به هرم غذایی از طریق خوراکی ها تامین شود تا به سلامت فرد روزه دار خدشه ای وارد نشود.

روزه داری، نه با هدف کاهش وزن

دکتر هاشمی با تاکید بر این که با یک تغذیه صحیح در ایام ماه مبارک رمضان، وزن فرد نباید تغییر چندانی داشته باشد، می گوید: برخی افراد از دوران روزه داری برای کاهش وزن استفاده می کنند. البته نیت اصلی روزه دار باید تقرب به درگاه الهی باشد، اما چنانچه به شکلی اصولی و با برنامه ای تنظیم شده اقدام به رژیم کاهش وزن کند، می تواند با دستیابی به هدف خود، گام بلندی هم در جهت سلامت بردارد، اما کم خوری و امساک غیرمنطقی و خودسرانه، گرچه ممکن است طی ماه رمضان کاهش وزن را در پی داشته باشد، اما این کاهش وزن مانند دیگر روش های غیراصولی، خیلی زود متوقف و با سرعت به وزنی بالاتر از وزن قبلی بازمی گردد، ضمن این که در برخی موارد به دلیل اختلالی که در سیستم سوخت و ساز بدن افراد ایجاد می کند، رژیم گرفتن و کاهش وزن اصولی در آینده را نیز با مشکل مواجه می سازد.

تغذیه درست در وعده سحری؛ کاهش گرسنگی و تشنگی

خوردن وعده سحری در روزه داری یک اصل سلامت است. یعنی نه تنها روزه دار در ساعات سحر از برکات معنوی فریضه خود بهره مند می شود، بلکه با خوردن سحری مناسب می تواند به پایداری سطح آب و قند خون طی روزهای بلند کمک کند.

دکتر هاشمی توضیح می دهد: میوه های حاوی فیبر و سالاد گزینه های مناسبی هستند که مصرف آنها در کنار وعده اصلی می تواند به این منظور کمک کند. ولی نوشیدن بیش از حد آب در این وعده ممکن است منجر به سوءهاضمه و مشکلات گوارشی شود لذا بیشتر از دو لیوان آب در وعده سحری توصیه نمی شود.

این متخصص تغذیه با اشاره به یکی از اشتباهات تغذیه ای رایج روزه داران یعنی مصرف غذاهای بسیار شیرین یا پرچرب در وعده سحری می افزاید: افراد تصور می کنند از این طریق می توانند انرژی روزانه خود را ذخیره کنند، در حالی که خوردن خوراکی هایی نظیر شیرینی های خامه ای یا سنتی مانند شله زرد و شیر برنج به مقدار زیاد یا غذاهای پرچرب مانند کله پاچه موجب ترشح ناگهانی انسولین و به دنبال آن افت قند خون و ضعف، بی حالی و احساس گرسنگی در پی آن می شود. ضمن این که احساس تشنگی را نیز در طول روز افزایش می دهد و از طرف دیگر به علت کالری بالا می توانند منجر به تجمع چربی، افزایش وزن و چاقی شود. با این حال نوشیدن آبمیوه طبیعی نیز از انتخاب های خوب در وعده سحری است.

افطار کنید، ولی دچار چاقی و اضافه وزن نشوید

متخصصان تغذیه همیشه تاکید می کنند بهتر است وعده افطار با یک نوشیدنی ولرم نظیر چای، آب یا شیر به همراه مواد قندی حاوی فیبر مانند خرما آغاز و با یک غذای سبک مثل نان و پنیر یا آش و سوپ کامل شود. دکتر هاشمی نیز تاکید می کند: نوشیدن مقادیر زیاد آب بویژه آب سرد می تواند مشکلاتی نظیر سوءهاضمه، دل درد و بی اشتهایی را برای فرد در پی داشته باشد. حدود یک ساعت بعد از افطار نیز وعده اصلی شام توصیه می شود که به شکل شام های معمول و با پرهیز از پرخوری همراه سبزی و سالاد تکمیل کننده نیازهای تغذیه ای فرد است. فاصله پس از افطار تا سحر زمان مناسبی برای تامین آب مورد نیاز بدن است که باید مصرف آن تدریجی باشد. همچنین استفاده از میوه ها نیز برای تکمیل هرم تغذیه ای در همین زمان توصیه می شود.

وی با اشاره به مصرف کنترل شده خوراکی هایی چون زولبیا و بامیه، حلوا و شله زرد می افزاید: استفاده بی رویه از این خوراکی ها ضمن آن که چاقی واضافه وزن را به دنبال دارد، در درازمدت به دلیل داشتن قند بالا می تواند خطر بروز دیابت را در فرد افزایش دهد.

روزه دار نباید زیاد بخوابد

دکتر هاشمی با اشاره به یکی دیگر از اشتباهات رایج در ماه رمضان یعنی خوابیدن بی رویه روزه داران بویژه با طولانی بودن روزها در تابستان می گوید: خوابیدن زیاد می تواند نظم ترشحات هورمونی و محورهای مغزی تنظیم کننده روزه داران را به هم ریخته و اختلالاتی در آنها ایجاد کند که حتی پس از پایان ماه رمضان نیز اثرات منفی آن ادامه خواهد داشت.

تداوم رژیم لاغری با روزه داری، ممکن یا غیرممکن؟

بسیار دیده می شود کسانی که تحت رژیم لاغری هستند در طول این ماه از مراجعه به پزشک خود خودداری می کنند و کم خوری این روزها را برای تداوم رژیم کافی می دانند، در حالی که به گفته دبیر انجمن پیشگیری و درمان چاقی، تداوم روند کاهش وزن و موفقیت در حفظ آن بعد از ماه مبارک رمضان، مستلزم پیروی از الگوی صحیح تغذیه در زمان روزه داری است و رعایت نکردن آن می تواند بر تاثیر برنامه های غذایی بعد از ماه رمضان تاثیر نامطلوب بگذارد و دستیابی به اهداف کاهش وزن را مشکل کند.